Jozef: Een vader in de schaduw

Vrije zelfgave in kuise liefde

Paus Franciscus haalt bij de Poolse schrijver Jan Dobraczynski, die het leven van Sint Jozef in romanvorm vertelt (1977), de uitdrukking: “de schaduw van de Vader”. Voor Jezus was de figuur van Jozef de aardse schaduw van de hemelse Vader. Jozef behoedt en beschermt Hem en hij laat Hem niet in de steek als Hij zijn eigen weg gaat.
In de huidige maatschappij lijken kinderen vandaag wel vaderloos. Zelfs de Kerk heeft vandaag vaders nodig, zoals Sint Paulus die aan de Galaten zegt: “Mijn kinderen, ik moet opnieuw weeën doorstaan vanwege u, totdat u de gestalte van Christus hebt aangenomen (4, 19)”.

Vader zijn betekent kinderen kennis laten maken met de ervaring van het leven. Niet om hen overbeschermend of bezitterig vast te houden, maar wel om hen in staat te stellen zelf keuzes te maken, vrij te zijn en nieuwe mogelijkheden te verkennen. Dit is misschien de reden waarom de traditie Jozef als vader aanspreekt en hem ook typeert als een “erg kuise” vader. Dit is geen louter affectieve typering, maar de synthese van een houding die het tegenovergestelde van bezitsdrang is. Kuisheid is zich op alle levensdomeinen vrijmaken van bezit. Alleen wanneer liefde kuis is, is het echte liefde.

Ten volste vader zijn

God zelf heeft ons liefgehad met een kuise liefde. Hij heeft ons zelfs vrijgelaten om fouten te maken of ons tegen Hem te keren. De logica van de liefde is altijd de logica van de vrijheid, en Jozef wist hoe hij op een buitengewone vrije manier kon liefhebben. Hij wist hoe hij zichzelf kon wegcijferen om Maria en Jezus in het middelpunt van zijn leven te plaatsen.
Jozef vond het geluk niet in een dynamiek van zelfopoffering, maar van zelfgave. In hem vinden we geen frustratie, alleen maar vertrouwen. Zijn geduldige stilzwijgen is geen klacht of onderwerping, maar de opmaat van vertrouwen. Onze wereld heeft zulke vaders nodig… Elke ware roeping wordt geboren uit de vrije gave van zichzelf, wat de meer volwassen vorm van zelfopoffering is. Ook het priesterschap en het godgewijde leven hebben nood aan dergelijke volwassenheid.

Elk kind is de drager van een uniek mysterie dat alleen aan het licht kan komen met de hulp van een vader die de vrijheid van dat kind respecteert. Een vader die zich realiseert dat hij ten volste vader en opvoeder is op het moment dat hij ‘overbodig’ wordt, omdat hij ziet dat zijn kind onafhankelijk is geworden en de paden van het leven kan bewandelen, wordt dan zoals Jozef, die altijd wist dat zijn kind niet van hem was, maar alleen aan zijn vaderlijke zorg was toevertrouwd.

Ene Vader

Uiteindelijk is dit wat Jezus ons wil laten begrijpen als Hij zegt: “Noem ook niemand van u op aarde ‘vader’, want gij hebt maar één Vader, de hemelse” (Matteüs 23, 9).
In zekere zin zijn we allemaal als Jozef: een schaduw van de ene Vader in de hemel “die zijn zon laat opgaan over slechten en goeden en het laat regenen over rechtvaardigen en onrechtvaardigen” (Mt. 5, 45) en een schaduw die de Zoon volgt.
_{Bron: ‘Patris Corde’}