Kort commentaar van pater John Auping SJ voor de lezingen van 13 oktober 2024

H. Mis – Zondag 13 oktober 2024
28e zondag door het jaar B
Voorganger : pastor J. Baneke

Eerste lezing: Wijsheid 7, 7-11

Ik bad en inzicht werd mij geschonken, ik smeekte en de geest der wijsheid kwam over mij. Ik verkoos haar boven scepters en tronen, en in vergelijking met haar beschouwde ik rijkdom als niets; zelfs de kostbaarste steen stelde ik met haar niet gelijk, want alle goud is vergeleken met haar slechts stof, en zilver niet meer dan slijk. Ik hield van haar meer dan van gezondheid en schoonheid, en ik stelde haar boven het licht. Want de glans die zij uitstraalt verbleekt nooit. Met haar vielen mij alle goederen ten deel en dankzij haar verwierf ik rijkdommen zonder tal.

Tussenzang: Ps. 90 (89), 12-13, 14-15, 16-17

Refrein:
Verleen ons van nu af uw rijkste zegen
en laat heel ons leven gelukkig zijn.

Leer ons onze dagen naar waarde te schatten
en zo te komen tot wijsheid van hart.

Laat af, Heer, hoe lang nog pijnigt Gij ons?
wees toch uw dienaars genadig:

Verleen ons van nu af uw rijkste zegen
en laat heel ons leven gelukkig zijn.

Vergeld nu met vreugde de dagen van leed,
de jaren dat het ons slecht ging.

Laat zien aan uw dienaars waartoe Gij in staat zijt
en toon aan hun zonen uw heerlijkheid.

Uw zegen, Heer God, moge over ons waken,
bestuur onze handen bij al wat zij doen.

Tweede lezing: Hebreeën 4, 12-13

Broeders en zusters, het woord van God is levend en krachtig. Het is scherper dan een tweesnijdend zwaard en het dringt tot het raakpunt van ziel en geest, van gewrichten en merg. Het ontleedt de bedoelingen en gedachten van de mens. Geen schepsel is voor Hem verborgen, alles ligt open en bloot voor zijn ogen. Aan Hem hebben wij rekenschap af te leggen.

Vers voor het evangelie: Johannes 10, 27

Alleluia.
Mijn schapen luisteren naar mijn stem, zegt de Heer, en Ik ken ze en zij volgen Mij.
Alleluia.

Evangelie: Marcus 10, 17-30

Toen Jezus zich weer op weg begaf kwam er iemand aanlopen, die zich voor Hem op de knieën wierp en vroeg: “Goede Meester, wat moet ik doen om het eeuwig leven te verwerven?” Jezus antwoordde: ‘Waarom noemt ge Mij goed? Niemand is goed dan God alleen. Ge kent de geboden: Gij zult niet doden, gij zult geen echtbreuk plegen, gij zult niet stelen, gij zult niet vals getuigen, gij zult niemand te kort doen, eer uw vader en uw moeder.” Hij gaf Hem ten antwoord: “Dit alles heb ik onderhouden van mijn jeugd af.”
Toen keek Jezus hem liefdevol aan en sprak: “Eén ding ontbreekt u; ga verkopen wat ge bezit en geef het aan de armen, daarmee zult ge een schat bezitten in de hemel, en kom dan terug om Mij te volgen.” Dit woord ontstelde hem en ontdaan ging hij heen, omdat hij vele goederen bezat. Toen liet Jezus zijn blik gaan over zijn leerlingen en zei tot hen: “Hoe moeilijk is het voor degenen die geld hebben het Koninkrijk Gods binnen te gaan!” De leerlingen stonden verbaasd over wat Jezus zei. Daarom herhaalde Hij: “Kinderen, wat is het moeilijk het Koninkrijk Gods binnen te gaan. Voor een kameel is het gemakkelijker door het oog van een naald te gaan dan voor een rijke in het Koninkrijk Gods te komen.”
Toen waren ze nog meer verbijsterd en ze zeiden tot elkaar: “Wie kan dan nog gered worden?” Jezus keek hen aan en zei: “Dit ligt niet in de macht der mensen, maar wel in die van God: want voor God is alles mogelijk.”

   Daarop nam Petrus het woord en zei: “Zie, wij hebben alles prijsgegeven om U te volgen.”
Jezus antwoordde: “Voorwaar, Ik zeg u: “Er is niemand die huis, broers, zusters, moeder, vader, kinderen of akkers om Mij en om de Blijde Boodschap heeft prijsgegeven, of hij ontvangt nu, in deze tijd, het honderdvoud aan huizen, broers, moeders, kinderen en akkers, zij het ook gepaard met vervolgingen, en in de toekomstige wereld het eeuwige leven.”

Kort commentaar van P. John Auping

Twee ethische systemen: het leven volgens de geboden en de navolging van Jezus

Er zijn in het evangelie twee ethische systemen. Het eerste is de ethiek van de tien geboden, het tweede is dat van de evangelische raden. Laten we beide overwegen, te beginnen met het eerste.

   Jezus citeert slechts vijf van de tien geboden: het vierde, eer uw vader en uw moeder; het vijfde, gij zult niet doden; het zesde, gij zult geen overspel plegen; het zevende, gij zult niet stelen; en het achtste, gij zult niet vals getuigen. De tien geboden vormen als het ware een grens tussen het rijk van God en het rijk van Satan. Als men die grens oversteekt, en niet terugkeert, gaat men voor altijd verloren. Daarom heeft deze ethiek de vorm van een verbod en een bedreiging: doe dit kwaad niet, want als je het doet zul jet het eeuwig leven niet binnengaan.

   Het tweede ethische systeem in het evangelie is heel verschillend. Het is de ethiek van de uitnodiging tot gelijkvormigheid met Christus: als u dat wilt.

“Als ge volmaakt wilt zijn, ga dan naar huis, verkoop wat ge bezit en geef het aan de armen; daarmee zult ge een schat in de hemel bezitten. En kom dan terug om Mij te volgen” (vers 21).

   Dit is geen verplichting, zoals de tien geboden. Het is een uitnodiging waaraan een belofte is verbonden: ‘een schat in de hemel’, geestelijke rijkdom.

   Hem te volgen bestaat er een misverstand. Ik heb die uitnodiging van Jezus aan de rijke jonge man, in boeken en artikels van theologen, vaak als volgt geciteerd gezien:

“Wilt ge volmaakt zijn, ga dan naar huis, verkoop wat ge bezit en geef het aan de armen… En kom dan terug om Mij te volgen” (vers 21 a en 21 c). 

   Wat ze niet citeren is waar ze puntjes zetten, in plaats van “daarmee zult ge een schat (in het Grieks: θεσαυρος) in de hemel bezitten”. Maar dat is voor Jezus het belangrijkste deel van zijn uitnodiging! Jezus wil dat zowel sociologische armen als sociologische rijken, geestelijk rijk worden met Gods schatten. Voor armen is dat gemakkelijker dan voor rijken, maar het is voor allebei nodig zich van de materiële rijkdom te onthechten en zich te openen voor de gaven en inspiraties van de Heilige Geest. Waarom citeren sommige theologen dat zinnetje van negen woorden  ̶ ‘daarmee zult ge een schat in de hemel bezitten’ ̶ dan niet? Waarom schrijven ze daar een aantal suspensieve puntjes … in plaats van de woorden van Jezus volledig te citeren? Was er in het boek of het artikel geen ruimte voor die negen woorden? Dat is natuurlijk niet het geval. Als ze het niet citeren is dat wellicht omdat ze zelf geen ervaring hebben van die hemelse schatten. De mond spreekt waar het hart vol van is, waar uw schat is daar zal ook uw hart zijn, maar ook: uw mond spreekt niet waar uw hart leeg van is:

“Verzamelt u schatten in de hemel, waar ze niet door mot of worm vergaan en waar dieven niet inbreken om te stelen. Waar uw schat is, daar zal ook uw hart zijn” (Matteüs 6,20-21).

   Sommige theologen reduceren de navolging van Jezus tot de horizontale dimensie, en laten de verticale dimensie weg. We moeten er naar streven beide dimensies van het christendom in ons leven te integreren.

   Het vinden van de verborgen schat is het centrale punt van de roeping van de rijke jonge man, zoals in de parabel over de verborgen schat:

“Het Rijk der hemelen gelijkt op een schat, verborgen in een akker. Toen iemand hem vond, verborg hij hem weer, en in zijn blijdschap ging hij alles te gelde maken wat hij bezat en kocht die akker” (Matteüs 13,44)

   Jezus’ verlangen is, dat zowel de sociologische armen als de sociologische rijken rijk worden met deze verborgen schat van Gods veelvormige genade en zo het Rijk van God in deze wereld binnengaan. Daarvoor is nodig dat de sociologische armen door hun vertrouwen op Gods voorzienigheid armen van geest worden, en dat de sociologische rijken de liefde met de armen beoefenen door met hen een deel van hun materiële rijkdom te delen. In dat geval kunnen beide groepen rijk worden met een ‘schat in de hemel’.

   Waar we dat heel goed zien is in het geval van de heilige Paulus. Die voelde zich heel rijk, al had hij geen bezittingen, en hij was ook heel rijk, met Gods rijkdommen, namelijk “de rijkdom van zijn glorie” (Romeinen 9,23; Efesiërs 3,16; Kolosesen 1,27); “de rijkdom, de wijsheid en de wetenschap van God” (Romeinen 11,33; Kolossenzen 2,3); “de rijkdom van zijn genade” (Efesiërs 1,7; 2,7); of in één woord, “de rijkdom van Christus” (Efesiërs 3,8; Filippenzen 4,19). Als u de brieven van de heilige Paulus leest, is het of u het luxehuis van een miljonair binnenkomt. Wat is die man rijk! Waar het hart vol van is, daar loopt de mond van over. Eerst was Saulus rijk met zijn eigen, wettische volmaaktheid, als farizeeër, maar na zijn bekering tot Christus, beschouwde hij die rijkdom als vuilnis en werd hij rijk met de kennis en genade van Christus. Het gaat om een nieuwe, geschonken rijkdom. Hij was:

   “Wat ijver aangaat [was ik] een vervolger van de kerk, in wettische heiligheid volmaakt. Maar wat winst voor mij was ben ik om Christus gaan beschouwen als verlies. Sterker nog, ik beschouw alles als verlies, want mijn Heer Christus Jezus kennen gaat alles te boven. Om Hem heb ik alles prijsgegeven. Om Christus houd ik alles zelfs voor vuilnis, als het erom gaat Hem te winnen en één te zijn met Hem, niet met mijn eigen gerechtigheid op grond van de wet, maar met de gerechtigheid die verkregen wordt door het geloof in Christus de gerechtigheid die van God komt en steunt op het geloof. Ik wil Christus kennen, ik wil de kracht van zijn opstanding gewaarworden en de gemeenschap met zijn lijden, ik wil steeds meer op Hem lijken in zijn sterven om eens te mogen komen tot de wederopstanding uit de doden. Niet dat ik het al bereikt heb. Ik ben nog niet volmaakt! Maar ik streef er vurig naar het te grijpen, gegrepen als ik ben door Christus Jezus (Filippenzen 3,6-12).