door pastor Anton ten Klooster
“De kerk loopt tweehonderd jaar achter,” aldus de koppen over het laatste interview van kardinaal Carlo Maria Martini, Bijbelwetenschapper en emeritus-aartsbisschop van Milaan. Wie verder kijkt dan de koppen leest een realistisch maar ook inspirerend betoog: over de vermoeide kerk, tekenen van hoop en onze eigen opdracht.
“De welvaart drukt ons neer. We zijn als de rijke jongeling die teleurgesteld afdroop toen Jezus hem riep om hem te volgen.” Na eeuwen van dominantie wordt de kerk in de marge gedrukt en lijkt er een soort vermoeidheid over de gelovigen te komen. Er is ontmoediging over alles wat minder wordt. Dat kan leiden tot een terneergeslagen en zelfs onverschillig geloof. Rest er dan niets dan puin en as? Nee, ook onder de as kun je vaak nog gloeiende kooltjes vinden. Die gloeiende kooltjes, zegt kardinaal Martini, zijn mensen die vrijgevig, enthousiast, gelovig, initiatiefrijk en trouw zijn. Dat zijn de mensen die we nodig hebben in deze tijd. Ze zijn “de armsten nabij en zijn omringd door jonge mensen, ze proberen nieuwe dingen. We hebben die vergelijking nodig met mensen die vol vuur zijn, zodat de Geest zich overal kan verspreiden.” Aansprekende voorbeelden, gloeiende kooltjes, die zijn nodig.
Hoe schaars de lichtpuntjes ook lijken te zijn, de vermoeidheid van de kerk is wat Martini betreft niet onomkeerbaar. Hij noemt drie belangrijke middelen er tegen. Het eerste is bekering, we zullen onder ogen moeten zijn wat er mis was en is in de kerk. Alleen dan kunnen we nieuwe wegen inslaan. Het tweede is het Woord van God, de Bijbel. “Alleen iemand die dit Woord in zijn hart ontvangt kan één van degenen zijn die de vernieuwing van de Kerk tot stand brengt en zal weten hoe wijselijk te reageren op persoonlijke vragen.” Het derde middel zijn de sacramenten, dat zijn geen strafwerktuigen, maar hulpmiddelen voor mensen op momenten van hun reis en wanneer het leven hen zwak maakt.”
In die drie geneesmiddelen zit voor mij de kern van het verhaal van kardinaal Martini. Het zijn hele traditionele woorden: bekering, Bijbel en sacramenten. Durven we onze fouten onder ogen te zien, staan we open voor Gods Woord en kunnen we de sacramenten zien als geneesmiddelen? De zoektocht naar nieuwe woorden en vormen is volkomen legitiem, maar soms lijken we te vergeten dat God tot ons spreekt door de Bijbel en ons de hand reikt in de sacramenten. De ontmoeting tussen God en de mensen vindt heel bijzonder daar plaats. Hij reikt ons iets aan, wij gaan op Zijn uitnodiging in. Wanneer je God ontmoet, overwin je de vermoeidheid. Want dan spreekt God tot je met Zij Woord en geeft Hij je kracht door de sacramenten van Zijn liefde.
En hoe zit dat met die tweehonderd jaar? Het staat er, het is gezegd. Maar zoals u ziet is dat deel van een veel groter verhaal. Van veel mensen heb ik al gehoord hoe ze daar over denken. Maar waar ik echt benieuwd naar ben is ieders reactie op de laatste zinnen: “Alleen liefde overwint vermoeidheid. God is Liefde. Ik heb een vraag voor u: Wat kunt u doen voor de Kerk?”